KKKA, genellikle çiftlik hayvanlarıyla temas halinde olan ve kenelerle sık sık karşılaşan kişilerde görülür. Enfeksiyon, virüsün taşıyıcısı olan keneler tarafından ısırma veya kenelerin ezilmesiyle bulaşır. Ayrıca, hastalıklı hayvanlarla temas etmek, enfekte kan veya vücut sıvılarıyla temas etmek veya enfekte hayvanların etini tüketmek de bulaşma riskini artırabilir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) NEDİR?
Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA), Bunyaviridae familyasının kene kaynaklı bir virüsünün (Nairovirüs) neden olduğu, ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama gibi bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen hayvanlardan insanlara bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. KKKA, % 10-40’lık bir vaka ölüm oranıyla ciddi viral hemorajik ateş salgınlarına neden olur. Afrika, Balkanlar, Orta Doğu ve Asya’daki 50. paralelin kuzeyinde ve güneyindeki Asya ülkelerinde endemiktir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi virüsünün konakçıları sığır, koyun ve keçi gibi çok çeşitli evcil ve vahşi hayvanları içerir. Birçok kuş enfeksiyona dirençlidir. Hayvanlar, enfekte kenelerin ısırmasıyla enfekte olur ve virüs, enfeksiyondan yaklaşık bir hafta sonra kan akışında kalır, bu, kene-hayvan-kene döngüsünün, başka bir kene ısırdığında devam etmesini sağlar. Her ne kadar birkaç kene cinsi KKKA virüsü ile enfekte olabilse de, Hyalomma keneleri, insan enfeksiyonunun başlıca kaynağıdır. Türkiye’de hastalığın bulaştırıcısı olan asıl kene türü Hyalomma marginatum’dur.
Hastalık Türkiye’de ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın başlıca bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak bahar ve yaz aylarında görülmektedir. İlk kez Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken Kırım Kongo Kanamalı Ateşi vakaları çoğunlukla İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır.
KKKA BELİRTİLERİ NELER?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi’nin belirtileri şunları içerebilir:
Ateş: KKKA hastalığının başlangıcında ateş yükselmesi görülür. Ateş genellikle yüksek derecelerde seyreder.
Baş ağrısı: Şiddetli baş ağrıları KKKA’nın belirtileri arasında yer alır. Başın herhangi bir bölgesinde ağrı hissedilebilir.
Kas ağrıları: Vücut genelinde yaygın kas ağrıları ortaya çıkabilir. Özellikle sırt, bacak ve eklem bölgelerinde ağrılar hissedilebilir.
Eklem ağrıları: Eklem bölgelerinde ağrı, sızı veya hassasiyet görülebilir. Eklemlerin hareket etmesiyle ağrı artabilir.
Halsizlik: KKKA hastaları genellikle halsizlik ve bitkinlik hissi yaşarlar. Günlük aktiviteleri yapmakta zorluk çekebilirler.
Hızlı nabız: Kalp atış hızında artış, nabızın hızlı olması KKKA hastalığının belirtileri arasındadır.
Kanamalar: Kanama eğilimi önemli bir belirtidir. Burun kanaması, diş eti kanaması, sindirim sistemi kanamaları (kusma ve/veya dışkıda kan), idrar yolu kanamaları gibi kanama tipleri görülebilir.
Organ yetmezliği: KKKA hastalığı ciddi vakalarda organ yetmezliğine yol açabilir. Özellikle karaciğer ve böbreklerde fonksiyon bozukluğu meydana gelebilir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ İLERİ DERECE ETKİLERİ NELER?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi’nin ileri derece etkileri şunları içerebilir:
Organ Yetmezliği: KKKA, özellikle karaciğer, böbrekler ve diğer organlarda hasara neden olabilir. Bu organlardaki işlev bozukluğu, ileri vakalarda organ yetmezliğine ve ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Hemoraji (Kanama): KKKA’nın en önemli özelliklerinden biri kanama eğilimidir. İleri vakalarda iç kanamalar, gastrointestinal kanama (kusma ve/veya dışkıda kan), burun kanaması, diş eti kanaması, idrar yolu kanamaları ve deri altı kanamaları gibi çeşitli kanama tipleri görülebilir.
Dissemine Intravasküler Koagülasyon (DIK): KKKA’nın ileri aşamalarında, kan pıhtılaşması mekanizması bozulabilir ve DIK gelişebilir. Bu durumda, hemoraji ve tromboz (pıhtı oluşumu) bir arada meydana gelir.
Nörolojik Komplikasyonlar: KKKA nadir durumlarda nörolojik komplikasyonlara neden olabilir. Bunlar arasında ensefalit (beyin iltihabı), meningit (beyin zarı iltihabı) ve diğer sinir sistemi sorunları yer alabilir.
Şok: KKKA ciddi vakalarda şok gelişimine yol açabilir. Kanamalar, dehidratasyon (su kaybı), dolaşım yetmezliği ve organ hasarı sonucunda kan basıncı düşer ve vücutta şok durumu oluşabilir.
Ölüm: KKKA, özellikle tedavi edilmez veya geç tedavi edilirse ölümcül olabilir. Ölüm oranı hastalığın şiddetine, tedaviye erişime ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir.
KKKA TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi’nin (KKKA) tedavisi, hastalığın şiddeti ve semptomlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle tedavi, destekleyici bakımı içerir ve semptomları hafifletmek, komplikasyonları önlemek ve organ fonksiyonlarını desteklemek amaçlanır. İşte KKKA tedavisinde kullanılan bazı yöntemler:
Hastane Yatışı: KKKA tedavisi, genellikle hastanede yapılır. Hastane ortamında, hastanın durumu yakından takip edilebilir ve gerektiğinde hızlı müdahale yapılabilir.
Destekleyici Tedavi: Hastaların semptomlarının hafifletilmesi ve rahatlatılması için destekleyici tedavi uygulanır. Bu, ateşin düşürülmesi, ağrı ve kas ağrılarının hafifletilmesi, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması gibi önlemleri içerir.
Sıvı ve Elektrolit Desteği: KKKA hastalarında sıvı kaybı ve elektrolit dengesizliği ortaya çıkabilir. İntravenöz (damar yoluyla) sıvı tedavisi ve elektrolit takviyeleri ile vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesi düzenlenmeye çalışılır.
Kanama Kontrolü: Kanama eğilimi olan hastalarda kanama kontrolü önemlidir. Gerektiğinde kan transfüzyonu ve kan ürünleri (plazma, trombositler) verilebilir.
Antiviral İlaçlar: Bazı durumlarda antiviral ilaçlar kullanılabilir. Ancak, KKKA tedavisinde antiviral ilaçların etkinliği hakkında daha fazla araştırma gerekmektedir. Tedavi seçenekleri, hastanın durumuna ve hastalığın seyrine bağlı olarak belirlenir.
İzolasyon ve Koruyucu Önlemler: KKKA hastaları, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için izole edilmeli ve koruyucu önlemler alınmalıdır. Sağlık çalışanları, uygun koruyucu giysiler ve enfeksiyon kontrol önlemleri kullanarak enfeksiyon riskini azaltmalıdır.
KKKA tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve enfeksiyon hastalıkları uzmanları, hematologlar ve diğer uzmanlar tarafından yönlendirilir. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın seyrini iyileştirmeye yardımcı olabilir. KKKA’dan şüpheleniyorsanız, derhal sağlık hizmeti sağlayıcınıza başvurmanız önemlidir.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER NELER?
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) enfeksiyonundan korunmak için aşağıdaki önlemleri almak önemlidir:
Kene İle Teması Azaltma: KKKA, kenelerin taşıdığı virüsle bulaşır. Kenelerin bulunduğu alanlarda dikkatli olunmalı ve kenelere maruz kalma riski azaltılmalıdır. Bu amaçla şu önlemler alınabilir:
Yüksek otların veya çalıların bulunduğu alanlarda dikkatli olun ve açık vücut bölgelerini mümkün olduğunca kapalı tutun.
Kene bulunan bölgelere giderken uzun kollu ve bacaklı giysiler giyin.
Kenelerin kolayca giremeyeceği kapalı ayakkabılar ve çoraplar giyin.
Kenelerin üzerinize veya cildinize tutunmasını engellemek için kene kovucu spreyler veya losyonlar kullanın.
Doğada dolaştıktan sonra, vücudunuzdaki veya kıyafetlerinizdeki keneleri kontrol edin ve gerektiğinde çıkarın.
Keneleri Doğru Şekilde Çıkarma: Eğer üzerinize bir kene yapışırsa, kene doğru bir şekilde çıkarılmalıdır. Bunu yapmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
İğne veya pim gibi ince, sivri bir cisim kullanarak keneyi mümkün olduğunca cildinize yakın bir noktadan tutun.
Keneyi yavaşça ve düzgün bir şekilde çekin, dönme veya burkulma yapmadan.
Keneyi çıkardıktan sonra ısırılan bölgeyi antiseptik bir maddeyle temizleyin.
Hayvan Temasını Kontrol Altında Tutma: KKKA, enfekte hayvanların kanı veya vücut sıvıları ile temas ederek bulaşabilir. Bu nedenle, şu önlemler alınabilir:
Hastalık belirtileri gösteren veya KKKA’ya maruz kalmış hayvanlardan uzak durun.
Hayvanları koruyucu giysiler (eldiven, maske, önlük vb.) giyerek muayene edin veya tedavi edin.
Hayvanların kanı veya vücut sıvılarıyla temas ettikten sonra ellerinizi temizleyin.
Hijyen Kurallarına Uyma: Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için iyi hijyen uygulamalarına dikkat edin:
Ellerinizi düzenli olarak su ve sabunla en az 20 saniye boyunca yıkayın. Alkol bazlı el antiseptiği kullanmak da etkilidir.
Özellikle hastalarla temas ettikten sonra ellerinizi temizleyin.
